Fenomen alpakoterapii

Nie można podać w wątpliwość faktu, iż przebywanie ze zwierzętami ma dobroczynny wpływ na człowieka. Interakcje ze zwierzętami są szczególnie cenne w przypadku różnych zaburzeń psychiatrycznych oraz ruchowych. Obecnie znanych jest wiele rodzajów terapii z udziałem zwierząt, a zadaniem każdej z nich jest usprawnić podopiecznego. Terapie w życiu osób z niepełnosprawnościami są bardzo ważne, ponieważ to właśnie dzięki nim takie osoby są w stanie lepiej poradzić sobie z codziennością, która dla niektórych z nich może być przytłaczająca. Jedną z coraz popularniejszych w Polsce rodzajów zooterapii jest alpakoterapia. Co warto o niej wiedzieć?

Garść faktów o alpakach 

Alpaka jest południowoamerykańskim roślinożernym ssakiem z rzędu parzystokopytnych, z rodziny wielbłądowatych. Znaleziska i zapiski archeologiczne wskazują na to, że zwierzęta te zostały udomowione około 7-8 tys. lat temu, w rejonie płaskowyżu śródgórskiego Altiplano w Andach Środkowych. Do udomowienia doszło wskutek polowań na ich ówczesne dzikie formy, w celu pozyskania wełny, mięsa, skór, a także odchodów będących cennym nawozem. Jednak z czasem stwierdzono, że alpaki doskonale nadają się do chowu, dlatego zaniechano polowań.

Hodowla i chów alpak cieszyły się największą popularnością od XII do XV wieku. Szacuje się, że populacja alpak wówczas liczyła nawet 32 mln sztuk. Jednak w czasie inwazji hiszpańskiej na kraje Ameryki Południowej, która poskutkowała wprowadzeniem europejskich zwierząt, takich jak bydło, zaniechano i zaniedbano ich chów oraz hodowlę. Zwierzęta wygnano w górzyste tereny Andów, gdzie ich populacje można zaobserwować do dziś.

Obecnie, wedle szacunków, w Peru żyje 3,3 mln alpak, w Chile 45 tys., a w Boliwii około 420 tys. Poza rodzimymi regionami, największe pogłowie tych zwierząt zarejestrowano w Australii (100 tys. sztuk). W Europie liderem w chowie i hodowli alpak jest Wielka Brytania. Znajduje się tam 35 tys. osobników. Natomiast w Polsce znajduje się 2 tys. sztuk. W naszym kraju alpaki hoduje się przeszło od dekady. W 2012 roku powstał Polski Związek Hodowców Alpak, a w 2018 roku Stowarzyszenie Hodowców Alpak i Lam.

W obrębie gatunku wyróżnia się 2 rasy. Dominująca z nich to hucaya, która stanowi 85% światowego pogłowia. Druga z nich to suri. Obie rasy różnią się między sobą strukturą i organizacją runa. Hucaya są bardziej odporne na warunki środowiskowe i atmosferyczne. Ich runo jest pofałdowane, karbikowane i rosnące prostopadle do powierzchni ciała. Natomiast suri mają delikatniejszą okrywę włosową, tworzącą spiralne, faliste i swobodnie zwisające loki. Wyróżnia się 22 odmiany kolorystyczne alpak.

Dymorfizm płciowy przedstawicieli tego gatunku nie jest wyraźny. Osobniki różnią się między sobą jedynie masą ciała. Ogiery osiągają masę do 90 kg, a klacze do 70 kg.

Alpaki mogą żyć nawet do 25 lat.

Czym jest alpakoterapia?

Alpakoterapia to dziedzina zooterapii z udziałem alpak. Alpaki są często nazywane żywymi maskotkami. Są towarzyskie, inteligentne, z reguły łagodne i wzbudzają zainteresowanie zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Kontakt z tymi zwierzętami powoduje wydzielanie endorfin, a co za tym idzie, wpływa pozytywnie na stan zdrowia psychicznego i fizycznego. Podopieczny dzięki kontaktowi z alpaką wycisza się, rozluźnia, buduje pewność siebie oraz czuje motywację do działania.

Należy jednak pamiętać, że alpakoterapia jest stosowana jako terapia wspierająca, co oznacza, że nie może być główną formą leczenia.

Alpakoterapię zaleca się szczególnie osobom zmagającym się z nerwicą, zaburzeniami lękowymi, dziecięcym porażeniem mózgowym, ADHD, depresją, zespołem Downa, ze spektrum autyzmu, a także osobom, którym towarzyszy długotrwały stres oraz seniorom. Alpaki nie oceniają ludzi, akceptują ich takimi, jakimi są i mogą stać się naszymi przyjaciółmi. Człowiek przy alpakach może czuć się swobodnie.

Alpakoterapia wyróżnia się na tle innych zooterapii. Mimo że alpaki stają się coraz bardziej popularne w Polsce, to kontakt z nimi jest osobliwy i unikatowy, ponieważ wciąż są stosunkowo rzadko utrzymywane. Uczestnik terapii dzięki temu czuje się wyjątkowy.

- Specyfika pracy z alpakami polega na ich delikatności i łagodnym usposobieniu. Nie robiłabym rozróżnienia na to czy któraś z terapii ze zwierzętami jest lepsza. Pies wykona dużo sztuczek, a w hipoterapii dzieci sadzane są na koniu. Kontakt z alpaką polega głównie na dotyku, przytulaniu, byciu przy alpace. Sama obserwacja, przebywanie przy niej, jest relaksujące, wycisza. Alpaka jest pięknym, niezwykłym zwierzęciem, rzadko spotykanym w Polsce. Jest mało znana, przez co kontakt z nią staje się unikatowy - powiedziała psycholog, alpakoterapeutka, Aleksandra Wróblewska, prowadząca zajęcia w Ośrodku Psychoterapii Dzieci i Młodzieży KOPARKA. 

Jak wygląda alpakoterapia?

Ten rodzaj zooterapii odbywa się najczęściej na otwartej przestrzeni, dzięki czemu osoba poddająca się jej ma większe możliwości interakcji ze zwierzęciem. W każdym ośrodku terapia wygląda nieco inaczej i zmienia się w zależności od potrzeb podopiecznego. Jednak jednym z głównych założeń alpakoterpii jest wpływanie na wrażenia zmysłowe. Najważniejszy w tym przypadku jest dotyk, który pozwala na nawiązanie emocjonalnej więzi ze zwierzęciem.

W alpakoterapii są stosowane różne formy technik. Jedna z nich to Animal Assited Activites, która zazwyczaj jest prowadzona w grupach. Wówczas w trakcie zajęć osobom pozwala się na swobodny kontakt ze zwierzętami. Drugą techniką jest Animal Assited Therapy. Jest ona ukierunkowana na osiągnięcie konkretnych celów, czyli na przykład na poprawę funkcji motorycznych lub poprawę koncentracji. Natomiast Animal Assited Education polega na przygotowaniu podopiecznego do kontaktu z innymi żywymi istotami za pośrednictwem alpaki.

Z racji, iż alpaki to zwierzęta stadne, terapia powinna odbywać się w towarzystwie 2 osobników. Zwierzęta te potrzebują towarzysza tego samego gatunku, aby czuć się bezpiecznie.

Warto również wspomnieć, iż w alpakoterapii wykorzystuje się zazwyczaj ogiery. Klacze są przeznaczone do wydawania potomstwa na świat. Należy mieć też na uwadze, że nie każda alpaka może być przeznaczona do alpakoterapii. Przed dopuszczeniem zwierzęcia do podopiecznego musi ono przejść szkolenie. 

Źródła: Terapia zajęciowa na co dzień, kwartalnik terapeuty zajęciowego, Wrońska Magdalena i in., Olsztyn, 2020, s. 5-9; Chów i hodowla alpak, Madej Dawid, Karniowice, 2020, s. 5-11