Problemy z neuroplastycznością w przypadku depresji

Mózgi osób, u których zdiagnozowano depresję, posiadają kilka widocznych zmian wskazujących na problemy z neuroplastycznością. Ponadto niektóre konwencjonalne leki przeciwdepresyjne oraz zmiana stylu życia mogą stopniowo i częściowo wzmacniać prawidłowy rozwój neuroplastyczności.

Od wielu lat wiadomo, że mózgi osób, u których zdiagnozowano depresję, funkcjonują odmiennie w niektórych obszarach. Obecnie naukowcy badają szereg nowych struktur i możliwości mózgu, sprawdzając jednocześnie związki zaobserwowanych modyfikacji z neuroplastycznością. Zjawisko to rozumiane jest jako zdolność mózgu do wytwarzania nowych połączeń w tkance nerwowej, co często jest odpowiedzią organizmu na rozmaite doświadczenia życiowe.

Spora liczba badań wskazuje, że zdrowa, wysoko rozwinięta neuroplastyczność jest kluczem do prawidłowego funkcjonowania mózgu. Umieszczając w rezonansie magnetycznym osoby z depresją, zauważalna jest (m.in.) atrofia, czyli zmniejszoną objętość mózgu w części zwanej przedczołową oraz w hipokampie, odpowiedzialnym za pamięć. Te strukturalne i funkcjonalne zmiany odzwierciedlają deficyty neuroplastyczności u osób z wyróżnioną chorobą psychiczną.

Niektóre badania naukowe podają również inne, bardziej pośrednie dowody na wskazany wyżej związek. Bowiem białko zwane neurotroficznym czynnikiem pochodzenia mózgowego (BDNF), będące kluczową cząsteczką w neuroplastyczności, u osób z depresją występuje na zdecydowanie niższym poziomie w stosunku do osób zdrowych. Ponadto w badaniach prowadzonych na zwierzętach zauważono, że zaburzenie produkcji BDNF prowadzi bezpośrednio do wybranych objawów tej choroby.

Co ważne, w ostatnich latach naukowcy parokrotnie sugerowali, że wiele standardowych sposobów farmakoterapii pozytywnie wpływa na funkcjonowanie neuroprzekaźników w mózgu chorych na depresję. Tym samym niektóre leki przeciwdepresyjne mogą wspierać neuroplastyczność, obejmując zarazem wzrost poziomu BDNF. W tym względzie naukowcy wskazują na najlepsze działanie ketaminy.

Ponadto rola czynników związanych ze stylem życia jest ściśle związana z depresją i neuroplastycznością. Ćwiczenia fizyczne, dobra jakość snu oraz regularny kontakt z naturą mogą korzystnie oddziaływać na samopoczucie i tworzenie się nowych połączeń neuronalnych. Dla przykładu, wiele badań wykazało, że ćwiczenia (zwłaszcza aerobowe) mogą zwiększyć poziom BDNF. Z kolei inne badania pokazują korelację między większą liczbą ćwiczeń a zwiększonym hipokampem.

Mimo coraz lepszego postępu naukowego w stosunku do depresji, nie znamy jeszcze wszystkich odpowiedzi na różne pytania natury etiologicznej czy terapeutycznej. Jednakże, biorąc pod uwagę nowe rozumienie przyczyn i objawów choroby, możemy w przyszłości z lepszą skutecznością interweniować w wielu nowych przypadkach, których w ostatnich latach nie brakuje.

Źródła: Psychology Today/I. Nalepa, Stres, depresja, leki przeciwdepresyjne a plastyczność neuronalna, „Wszechświat” 2018, nr 11 (1-3), s. 34-42/ W. Sikorski, Mechanizm neuroplastyczności i jego znaczenie dla psychoterapii oraz oceny jego skuteczności, „Psychoterapia” 2016, nr 2 (177), s. 43-56/ W. Liu, T. Ge, Y. Leng (i in.), The Role of Neural Plasticity in Depression: From Hippocampus to Prefrontal Cortex, „Neural Plasticity” 2017, doi: 10.1155/2017/6871089/ T. Yang, Z. Nie, H. Shu (i in.), The Role of BDNF on Neural Plasticity in Depression, „Frontiers. Cell Neuroscience” 2020, doi: 10.3389/fncel.2020.00082.