Jak działa pamięć mięśniowa? Nowe badania

Najnowsze badanie dotyczące pamięci mięśniowej wykazało, że przerywane krótkie przerwy, wykonywane między ćwiczeniami, pozwalają na efektywniejsze zapamiętywanie czynności, w konsekwencji przyśpieszając nabywanie umiejętności. Ponadto udowodniono, że natychmiastowe robienie powtórek mentalnych po treningu pozwala, w takim samym stopniu jak odpoczynek, utrwalać osiągane kompetencje.

Kto z nas nie spotkał się ze stwierdzeniem, że praktyka czyni mistrza? Sformułowanie podkreśla znaczenie intensywnych ćwiczeń w kontekście efektywnego nabywania i doskonalenia umiejętności. Co więcej, wskazane zjawisko zostało już wielokrotnie potwierdzone w wielu badaniach naukowych. Problem jednak w tym, że u jednych osób ta sama ilość powtórzeń skutkuje różnymi skutkami i rezultatami. Jakie czynniki wpływają na ten stan rzeczy?

W badaniu przeprowadzonym w 2012 roku zaobserwowano zjawisko tak zwanego efektu odstępu[1]. Według koncepcji czas przeznaczony między ćwiczeniami na powtórzenia stymuluję pracę mózgu, poprawiając wydajność pamięci i oddziałując na szybsze tempo nabywania umiejętności. Wspomniany efekt został empirycznie zaobserwowany zarówno u dzieci, jak i u osób w wieku starczym. Konsolidacja procesu jest tym lepsza, im częstsze stają się odpoczynki przeplatane w ramach sesji ćwiczeniowych. Przypuszcza się, że jest to spowodowane głównie plastycznością synaptyczną mózgu.

Nauka wielu umiejętności obejmuje tworzenie nowych wspomnień poprzez łączenie elementów czynności w całość. Mając to za punkt wyjścia, badacze postanowili sprawdzić, czy robienie powtórek między sesjami treningowymi doprowadzi do podobnych rezultatów, a może nawet do lepszych od wskazanych wcześniej efektów spowodowanych czasem przeznaczonym na odpoczynek.

W tym celu przeprowadzono eksperyment, w którym uczestnicy mieli za zadanie wpisać sekwencję 5 liczb, wyświetlanych na ekranie komputera, tak szybko, jak to tylko możliwe. Aby badanie nie było jednak zbyt łatwe, zalecono by wykonywać je ręką przeciwną od dominującej, używając do tego tylko 1 palca dla każdej wpisywanej liczby z osobna, przy jednoczesnym zakazie korzystania z kciuków.

Zadanie eksperymentalne miało imitować przyspieszony kurs nauki gry na gitarze. Uczestnicy otrzymywali 10 sekund na każdą z 36 prób, które były przeplatane 10 sekundowymi przerwami. Jak przewidywano, z każdą kolejną próbą umiejętności badanych poprawiały się. Co ważne, podczas badania naukowcy monitorowali aktywność neuronową mózgu (za pomocą technologii MEG). Dzięki temu zaobserwowano, w jaki sposób pracują odpowiadające za pamięć obszary mózgu.

Wyniki badania wykazały, że wraz z poprawą umiejętności zwiększała się szybkość i ilość nawrotów myślowych, czyli powtórzeń mentalnych czynności. Nawroty odbywały się w trakcie czasu przeznaczonego na odpoczynek między sesjami treningowymi. Z kolei wraz ze wzrostem tempa powtórek mentalnych w ciągu 36 serii ćwiczeń, poprawiła się również umiejętność odtwarzania powtarzalności sekwencji liczbowych.

Badacze doszli do wniosku, że utrwalanie umiejętności wykonywanej z użyciem aktywności mięśniowej wymaga nie tylko odpoczynku w postaci snu, a wystarczające mogą być powtórki ćwiczeń odbywające się mimowolnie w naszych umysłach. Nawet nieświadome powtarzanie jest konieczne względem procesu uczenia się. Błyskawiczna powtórka mentalna oddziałuje na tempo nabywania kompetencji, wskazując na nową jakość funkcji poznawczych. Powtarzalność i odpowiedni rodzaj odpoczynku mogą więc stanowić odpowiedź na pytanie o różnice indywidualne w tym zakresie.

[1] Sprawdź: J. Kornmeier, Z. Sosic-Vasic, Parallels between spacing effects during behavioral and cellular learning, „Human Neuroscience”, 2012 nr 6 (203).

Źródła: E. R. Buch, L. Claudino, M. Bönstrup, R. Quentin, L. G. Cohen, Consolidation of human skill linked to waking hippocampo-neocortical replay, „Cell Reports”, 2021 nr 35/ Psychology Today.