Jedna Ziemia nam nie wystarcza?

Fakt, że eksploatujemy naszą planetę bardziej niż pozwalają nam na to jej zasoby, jest podkreślane co roku w tzw. Dniu Długu Ekologicznego (z ang. Overshoot Day). Taki dzień jest ustalany na podstawie wielu danych z różnych krajów świata. Z tych danych możemy dowiedzieć się m.in., iż na tę chwilę potrzebujemy 1,6 Ziemi, aby dalej funkcjonować jak dotychczas.

 

Overshoot Day to symboliczny moment przekroczenia progu, kiedy zapotrzebowanie ludzkości na zasoby naturalne w danym roku jest wyższe, niż natura jest w stanie odtworzyć je w tym samym czasie. Można więc powiedzieć, że przez resztę roku jako ludzkość żyjemy na kredyt, zaciągnięty wobec nas i naszych przyszłych pokoleń. Data ta jest wyznaczana od blisko pół wieku i jest obliczana przez Global Footprint Network, międzynarodową organizację badawczą, która zapewnia decydentom zestaw narzędzi pomagających gospodarce ludzkiej działać w ekologicznych granicach Ziemi. Emisje, a także wycinka drzew, rybołówstwo czy rolnictwo, są jednymi z czynników branych pod uwagę przy obliczaniu corocznej daty. Daty te przesuwają się na wcześniejsze lub późniejsze, w zależności od stylu życia społeczeństw danych krajów.

 

 

Infografika nie przedstawia wszystkich krajów, w tym Polski. Bardziej kompletną listę można znaleźć w tabeli na tej stronie.

 

Overshoot Day w różnych krajach

 

Dzień Długu Ekologicznego przypada w każdym państwie w rożnym terminie. W 2021 roku np. w Katarze był to już 9 lutego, w USA natomiast 14 marca. W Polsce w tym roku żyjemy na kredyt od wczoraj (4 maja), a w Niemczech od dziś (5 maja). Z kolei w Indonezji, Czadzie czy Gwinei dzień ten przypada w połowie grudnia.

 

Gdyby wszyscy obywatele świata żyli jak mieszkańcy Stanów Zjednoczonych, to do zaspokojenia globalnego zapotrzebowania na surowce co roku potrzebne byłyby zasoby pięciu pełnych planet. To kraje uprzemysłowione, bowiem mają największy udział w przesunięciu daty do przodu. Katar, Luksemburg i Zjednoczone Emiraty Arabskie są w rzeczywistości nawet większymi konsumentami niż Stany Zjednoczone. Styl życia w tych krajach powodowałby zużycie od 5,5 do 9,1 Ziemi, gdyby żył nim cały świat, ze względu jednak na niewielki rozmiar tych populacji w rzeczywistości jest ich mniej i mają mniejszy wpływ na globalne wyczerpywanie się zasobów niż większe kraje rozwinięte, takie jak właśnie USA.

 

Inne uprzemysłowione narody w Europie i Azji wykorzystywałyby od 4 do 2,5 Ziemi, gdyby ich styl życia był uniwersalny. Chiński poziom życia oznaczałby, że zostanie zużyte 2,3 Ziemi. Indonezyjczycy natomiast, podczas tamtejszego Overshoot Day, wypadającego na 18 grudnia tego roku, byliby na dobrej drodze do wyczerpania prawie tych zasobów, jakie są przydzielone obywatelom Ziemi. Ludzie w kilku innych krajach również zużyli mniej niż przydział zasobów. Przykładem mogą być Indie, gdzie w 2019 roku zużyto ekwiwalent 0,7 Ziemi. 

 

 

Na przykładzie Szwajcarii możemy obliczyć jej dług ekologiczny następująco (z danymi z 2017 r.):

• Ślad ekologiczny dla Szwajcarii wynosi 4,47 gha na osobę 
• Globalna zdolność biologiczna wynosi 1,6 gha na osobę 

Potrzebowalibyśmy (4,47 / 1,6) = 2,79 Ziemi, gdyby wszyscy żyli jak Szwajcarzy.

Możemy też określić dzień długu ekologicznego w Szwajcarii na 365 * (1,6 / 4,47) = 131 dzień w roku. 131 dzień to 11 maja.

 

World Overshoot Day

 

Dzień Światowego Długu Ekologicznego oblicza się, dzieląc zdolność biologiczną całej planety przez ślad ekologiczny ludzkości i pomnożenie tego przez 365 dni.

 

(zdolność biologiczna Ziemi / ślad ekologiczny ludzkości) x 365 = dług ekologiczny

 

Według Global Footprint Network ludzkość korzysta obecnie z zasobów 1,6 planety do dostarczania towarów i usług, których potrzebujemy, podczas gdy mamy przecież tylko jedną Ziemię.

 

Światowy Dzień Długu Ekologicznego z dekady na dekadę wypada coraz wcześniej. W latach 70. XX wieku obchodzono go w grudniu, w latach 80. w październiku. W ubiegłym, 2020 roku, był to natomiast 22 sierpnia - później, w porównaniu do 29 lipca 2019 - co uznaje się za poprawę, której powodem była najprawdopodobniej pandemia COVID-19. Jednak według organizacji, określenie wpływu pandemii na ślad ekologiczny i dzień przekroczenia zasobów w każdym kraju jest teraz zbyt trudny, aby stwierdzić to w rozsądnym stopniu pewności, ponieważ wydarzenia wciąż rozwijają się w sposób raczej nieprzewidywalny, a dane dotyczące tych znaczących zmian są nadal gromadzone. Data na 2021 rok nie została jeszcze opublikowana.

 

#MoveTheDate

 

Nie potrzebujemy pandemii, aby przesunąć datę. Tak brzmi hasło akcji #movethedate, która zachęca do działań wobec poprawy stanu naszej planety, od dbania o przyrodę i bioróżnorodność po transformację systemów energetycznych, miast, systemów żywnościowych, a także promowanie edukacji. 

 

 

Koncepcja Overshoot Day została po raz pierwszy wymyślona przez Andrew Simmsa z brytyjskiego think tanku New Economics Foundation, który w 2006 roku współpracował z Global Footprint Network, aby rozpocząć pierwszą globalną kampanię Dnia Długu Ekologicznego. WWF, największa na świecie organizacja zajmująca się ochroną przyrody, uczestniczy w kampanii już od 2007 roku.  

 

Źródła: overshootday.org/footprintnetwork.org/statista.com/smoglab.pl