Moda w stylu Aten, czyli co nosili starożytni Grecy 

Informacje na temat starożytnej mody greckiej czerpiemy przede wszystkim z malowideł wykonanych na naczyniach oraz z wykopalisk archeologicznych wokół basenu Morza Czarnego, czyli tam, gdzie Grecy posiadali swoje liczne kolonie.  

 

Wspominając o starożytnej Grecji, musimy pamiętać o dość istotnym fakcie, jakim jest kilkuokresowy podział czasowy tamtej epoki na archaiczny, klasyczny oraz hellenistyczny. W każdym z tych etapów Grecy nosili się w odbiegający od siebie sposób, teraz jednak skupimy się przede wszystkim na tych dwóch ostatnich.  

 

Podstawowymi ubiorami greckimi były chiton i peplos. Chiton to lniana bądź wełniana koszula, składająca się z dwóch prostokątnych kawałków materiału zszytych dłuższymi bokami do wysokości ramion, spinanych na ramionach ozdobnymi zapinkami lub guzikami, mógł być luźny bądź przepasany w talii. Chiton miał dwie wersje – z długimi rękawami oraz bez rękawów. Wełniana koszula z długimi rękawami kojarzyła się Grekom z barbarzyńcami, nosiła ją głównie ludność wiejska lub kobiety służebne. Miała jednak korzystne zastosowanie podczas jazdy konnej oraz zimniejszych dni.  

 

Chiton męski, wikimedia fot. Marie-Lan Nguyen

 

Chiton bez rękawów, zwykle wykonany z lnu, był wiązany lub spinany sprzączkami na ramionach. Z przodu, przy wiązaniu lekko spuszczony w dół i pofałdowany, co miało zapewne charakter ozdobny. Jeśli materiał był dobrze odmierzony, chiton sięgał do kolan. W epoce klasycznej i hellenistycznej długie chitony noszono głównie podczas dni świątecznych (w epoce archaicznej przedstawiano bogów greckich ubranych w suknie do kostek). Jako że nie wypadało wyjść "na miasto" w samym chitonie, zazwyczaj nakładano na niego chlamidę lub himation – powszechnie stosowane odzienie wierzchnie. Warto wspomnieć, że himation był też jedynym okryciem młodzieńców uprawiających ćwiczenia fizyczne.  

 

Od czasów Aleksandra Wielkiego, chlamida z purpurowym ozdobnikiem stała się królewskim płaszczem, rys. K. Maciejowska 

Marynarze, rzemieślnicy oraz żołnierze nosili strój o nazwie eksomida, szczerze powiedziawszy, nieróżniący się zbytnio od wspomnianego wyżej chitonu. Mężczyźni greccy – w przeciwieństwie do kobiet - stronili od akcesoriów i dodatków, wyjątek stanowiło nakrycie głowy. Filcowa stożkowata czapeczka o nazwie pilos używana była przez robotników i marynarzy, za to petatos służył jako ochrona głowy w trakcie jazdy konnej.  

 

Pilos, wikimedia fot. Carlomorino 

Petatos, fot. Met Museum

Kobiety zakładały peplos, suknię szytą z cienkiej wełny. Tak jak i w modzie męskiej, peplos był  robiony na planie prostokąta, złożony w połowie i spięty na ramionach z otworem w lewym boku. Materiał przy otwartym boku tworzył efektowne fałdy między innymi dzięki kolorowym pasom na brzegach tkaniny. Apoptygma była drugą warstwą ubioru, którą kobiety używały do przepasania talii lub narzucania na głowę. W okresie hellenistycznym peplos przestał pełnić funkcję samodzielnego stroju, a samo przepasanie przesunęło się pod biust. Kobiety, podobnie jak mężczyźni zakładały himation: w okresie klasycznym, owijały się nim luźno, czasami drapując na jednym ramieniu. W ostatnim okresie, himation stał się ciasno owinięty wokół ramion. Długi rękaw peplosu oznaczał, że kobieta jest niewolnicą.  

 

Kobieta okryta himationem, fot. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach

 

Nie posiadamy wystarczająco dużo przykładów na to, jak dokładnie wyglądała biżuteria z okresu klasycznego, wynika to najprawdopodobniej z faktu, że Grecy nie mieli w zwyczaju umieszczać ozdób w grobowcach. W okresie hellenistycznym większość ozdób minionego okresu została przetopionych, a kruszce wykorzystano do nowych wyrobów jubilerskich.  

 

 

fot. Met Museum

 

W okresie hellenistycznym Greczynki często zakładały bransolety w kształcie węża, a uszy, szyje i palce ozdabiały finezyjnymi kolczykami, naszyjnikami oraz pierścionkami (artystyczny kunszt wyrobników jubilerskich zachwyca po dziś dzień). Ówczesne kobiety były również przedstawiane z wachlarzami oraz nakryciami głowy. Kapelusz - dostępny w trzech kolorach: czerwonym, złotym lub niebieskim - był ustawiany na fryzurze pod ukosem, z płaskim rondem i wzniesieniem na samym środku.  

 

Kobieta trzymająca wachlarz, fot. Mat Museum 

 

Nie będzie zaskoczeniem fakt, że najpopularniejszym obuwiem w starożytnej Grecji były sandały, a Grecy przykładali do ich wykonania olbrzymią wagę. Podczas podróży, jazdy konnej oraz walki używano obuwia do kolan – buty były rozcięte z przodu i opatrzone dziurkami, przez które przechodziły rzemyki ściągające je razem. Później pojawiły się również wszystkim dobrze znane koturny - szeroki półbucik z podgiętym do góry końcem. Ten rodzaj obuwia był również używany przez kobiety w domu.  

 

pinterest, fot. LG Costume

Z ubioru starożytnego Greka można było wyczytać jego status, płeć oraz pochodzenie. Patrząc na rodzaje odzienia, nie trudno oprzeć się wrażeniu, że mężczyźni posiadali większy wachlarz wyboru niż kobiety. Wynika to z faktu, że to właśnie mężczyzna był główną postacią w społeczeństwie - reprezentował swoją rodzinę, miasto-państwo - kobieta za to miała drugorzędne znaczenie. Niemniej jednak, to właśnie damska moda starożytnej Grecji inspiruje wielu współczesnych projektantów mody.  

 

wikipedia, by Albert Kretschmer, painters and costumer to the Royal Court Theatre, Berin, and Dr. Carl Rohrbach.

 

Źrodło: historia.org / murkydesign.pl