Biofilia w projektowaniu przestrzeni

Biofilia stanowi jeden z intensywnie rozwijających się trendów projektowania przestrzeni publicznej, w tym środowiska zatrudnienia. Na tej płaszczyźnie ma zostać zaspokojona kluczowa potrzeba człowieka w zakresie kontaktu ze środowiskiem naturalnym.

Biofilia według Edwarda O. Wilsona, biologa z Uniwersytetu Harvarda, powinna być rozumiana jako permanentna potrzeba poczucia wspólnoty z innymi organizmami żywymi. Wprowadzenie silnej urbanizacji miast, zamkniętych pomieszczeń, wyizolowanie powietrza w mechanizmie klimatyzacji, a także odgrodzenie się od przyrody wywierają negatywny wpływ na zdrowie i funkcjonowanie człowieka.

W drugiej połowie XX wieku zintensyfikowano badania nad oddziaływaniem otoczenia przyrody na organizmy żywe. Zgodnie z raportem zaprezentowanym przez Rogera Ulricha w 1984 roku, już sam widok zieleni za oknem szpitalnym determinował szybszy powrót do zdrowia pacjentów. Udowodniono wówczas, że rzadziej odczuwali oni ból i stres, a ich samopoczucie znacznie się poprawiło. Dalsze badania koncentrowały się na pokrewnych zagadnieniach. Wykazano między innymi, że efektywność nauki w szkolnych salach oświetlonych naturalnym światłem słonecznym prowadzi do rzadszych infekcji. Ponadto uczniowie są w stanie uzyskać o 14% lepsze wyniki egzaminów niż ich rówieśnicy, którzy spędzają godziny lekcyjne w sztucznym oświetleniu. Biofilia staje się coraz powszechniejszym trendem w projektowaniu przestrzeni, łączącym konieczność obcowania z naturą i estetykę.

Tak zwane zielone budownictwo jest szczególnie pożądane w środowisku pracy. Fundamentalne znaczenie posiada tu nie tylko obecność roślin czy zwierząt (np. zarybionych akwariów, karmników dla ptaków), ale i kolorystyka, wzornictwo, dostęp do bieżącej wody, świeże powietrze i podobne im elementy. Prozaiczne założenia biofilii są w stanie przynieść niezwykłe osiągnięcia na tle produktywności. Badania naukowe prezentowane przez ICAN Institute wskazują, że kontakt wzrokowy z elementami natury, mający miejsce przez 5-20 minut dziennie, sprzyja jakości koncentracji i niweluje stres. Obserwowanie zieleni przez okno determinuje regenerację organizmu o 1,6 raz szybciej (zdolność do regeneracji mierzono jako czas powrotu tętna zdrowego człowieka do znormalizowanego poziomu od momentu wystąpienia umiarkowanej sytuacji stresowej).

Powyższe konkluzje zostały potwierdzone przez polskie ośrodki naukowe. Według dr inż. Jerzego Sowy z Politechniki Warszawskiej dotychczasowe badania psychologiczne, które były przeprowadzane w budynkach biurowych, wykazały, iż multum potrzeb wyrażanych przez pracowników pozostaje w ścisłej relacji do podstawowych potrzeb ukształtowanych w toku ewolucji człowieka. Przełamanie schematu biurowej i miejskiej monotonii i włączenie roślinności do przestrzeni aktywności ludzkiej przekłada się na poprawę wilgotności oraz filtracji powietrza, a także wytłumienia nadmiaru hałasu za pomocą tzw. zielonych ścian.

Z kolei według wyników badań zespołu naukowców z Sydney, tuż po wprowadzeniu do biura zieleni aż 40% pracowników przedsiębiorstw różnych branż dostrzega spadek napięcia, zmęczenia i lęku. Inne badania w tym obszarze dowiodły korzystnego oddziaływania obecności roślin na sprawność procesów decyzyjnych w organizacjach rynkowych. Zieleń kreuje bowiem poczucie bezpieczeństwa i tworzy ciepły wizerunek w otoczeniu człowieka. Biofilia nabiera szczególnego znaczenia w dobie pandemii i ograniczonych możliwości realnego kontaktu ze środowiskiem naturalnym, szczególnie w okresach izolacji społecznej.

Źródło: ICAN Institute, HB Reavis