Powrót tchórza czarnołapego - fenomen klonowania

Klonowanie jest procesem tworzenia organizmów mających prawie identyczny lub identyczny materiał genetyczny, co organizm pierwotny, najczęściej poprzez procedurę transferu jądra z komórki somatycznej do komórki jajowej pozbawionej uprzednio jądra komórkowego. Dzięki procedurze powstaje funkcjonalna zygota, która w odpowiednich warunkach rozwija się w organizm. Klony otrzymane w procesie transferu jądrowego nie są stuprocentowo genetycznie identyczne z dawcami, ponieważ w trakcie tego procesu wymienia się materiał genetyczny zawarty w jądrze komórkowym, pozostawiając DNA mitochondrialny biorcy w oryginalnej wersji.

Warto w tym miejscu wyjaśnić kwestię rodzicielstwa. W przypadku klona płci żeńskiej pierwszą matką jest dawczyni DNA, drugą dawczyni oocytu, a trzecią surogatka, która ma za zadanie donosić ciążę. Możliwa jest redukcja liczby matek do 2 lub 1. Wówczas można wykorzystać DNA i oocyt od jednej samicy, a także zaimplantować w niej zarodek. W przypadku męskich klonów dawcą DNA jest samiec, więc minimalna liczba rodziców wynosi 2. 

Pierwsze udane klonowanie zwierzęcia miało miejsce w 1962 roku. Sir John B. Gurdon wyhodował dorosłą żabę Xenopus leavis dzięki transferowi jądra komórkowego z komórki nabłonkowej jelita kijanki do jaja. Za to osiągnięcie otrzymał Nagrodę Nobla z medycyny i fizjologii w 2012 roku.

Zastosowanie klonów może być różnorakie. Jednym z nich jest pobieranie organów do transplantacji. Hodowanie organów odbywa się poprzez metodę in vitro. Wówczas organy powstają z zarodkowych komórek macierzystych, gdzie klonem jest bardzo wczesny zarodek. Klonowanie również może mieć zastosowanie w odtwarzaniu wymarłych lub wymierających gatunków.

W czwartek (18.02) naukowcy poinformowali o udanym sklonowaniu pierwszego gatunku zagrożonego wyginięciem w Stanach Zjednoczonych, tchórza czarnołapego. 

Zwierzę przyszło na świat 10 grudnia 2020 roku w hodowli fretek czarnogłowych Fish and Wildlife Service w Fort Collins w stanie Kolorado. Tchórz, którego nazwano Elizabeth Ann, jest genetyczną kopią samicy tchórza czarnołapego o imieniu Willa, która zmarła w 1988 roku. Szczątki Willi zostały zamrożone. 

Tchórz czarnołapy jest gatunkiem drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych. Od 1965 roku jest uznawany za gatunek zagrożony wyginięciem. Od 1996 roku został uznany za wymarły w stanie dzikim, między innymi wskutek odstrzału piesków preriowych, które stanowią 91% jego diety. Ostatnie dziko żyjące populacje zaobserwowano w latach 80. XX wieku w Meeteetse (stan Wyoming). Populacja została przetrzebiona chorobami, takimi jak dżuma leśna. Dzięki reintrodukcji, czyli ponownemu, sztucznemu wprowadzeniu rodzimych gatunków w pierwotne miejsce bytowania, w 2006 roku populacja tchórzy czarnołapych na wolności wynosiła 223. Obecnie w stanie dzikim występuje około 1000 osobników w 18 populacjach w Południowej Dakocie, Arizonie oraz Wyoming. 

Tchórz czarnołapy mierzy średnio 53 centymetry długości. Masa ciała średnio wynosi 1 kilogram. Różni się od europejskiego tchórza większym kontrastem między ciemnymi kończynami i białym tułowiem. Prowadzi nocny tryb życia i jest samotnikiem. Średnia ilość życia tchórza czarnołapego na wolności wynosi tylko rok, ze względu na inne drapieżniki (orły złociste, kojoty, borsuki, grzechotniki) oraz podatność na choroby (wścieklizna, tularemia, dżuma leśna, grypa, nosówka), jednak jest w stanie przeżyć 5 lat.

W 2020 roku po raz pierwszy sklonowano konia Przewalskiego. Ogier o imieniu Kurt powstał przy użyciu zamrożonych szczątków konia Przewalskiego z San Diego. Mamą Kurta jest klacz konia domowego. Źrebię przyszło na świat 6 sierpnia 2020 roku. 

Naukowcy obecnie dążą do klonowania wymarłych już gatunków. Proces ten jest jednak skomplikowany i trudny ze względu między innymi na:

• częste niepowodzenia w klonowaniu międzygatunkowym, 

• uszkodzony materiał genetyczny, 

• potencjalną niewystarczalność nagiego DNA. 

Naukowcy podejmowali próby odtworzenia między innymi żołądkoroda południowoqueensladzkiego, płaza bezogonowego z rodziny żółwinkowatych oraz podgatunku koziorożca pirenejskiego. Wszystkie próby skończyły się niepowodzeniem.

W Polsce obecnie trwają prace nad odtworzeniem tura.

Źródła: Clark, Tim W., “Tchórz czarnołapy”, 1976 rok, Nauka w Polsce, To Tylko Teoria