FinTech: rewolucja sektora bankowego

Unowocześnienia wprowadzane przez technologie finansowe (FinTech) w zakresie globalnej bankowości wciąż przeobrażają ten sektor działalności społeczno-ekonomicznej. Stopień zaawansowania rozwiązań zaczyna sukcesywnie wypierać tradycyjną bankowość i powiązane z nią zawody.

Kluczowe instrumenty, które nieustannie wpływają na kształt postmodernistycznej bankowości, odnoszą się do wykorzystywania automatyzacji, robotyzacji i cyfryzacji. Coraz bardziej wyspecjalizowane technologie finansowe są dostarczane na rynek, zarówno przez znane przedsiębiorstwa, jak i start-upy. Pomimo spowolnienia twórczego spowodowanego pandemią COVID-19 – branża FinTech nadal implementuje nowe narzędzia technologiczne.

Nacisk na robotyzację bankowości doprowadził do opracowania tak zwanego robo-doradztwa (robo-advisory) oraz włączenia machine learning (nauczania maszynowego) do klasycznej obsługi bankowej. W ten sposób praca ludzkich rąk i wykorzystywanie kapitału intelektualnego zostają stopniowo zastąpione przez rozwiązania oferowane ze strony FinTech. Wszelkie procesy, poczynając od obsługi czy doradzania klientom, a kończąc na działaniach wewnętrznych organizmu bankowego, odbywają się przez zdalne platformy wyprodukowane na zlecenie. W badaniu ankietowym zrealizowanym w Polsce (za 2019 rok), które objęło PKO Bank Polski, Bank Pekao, Santander Bank Polska, mBank, ING Bank Śląski, Alior Bank, BNP Paribas i Bank Millennium, we wdrożeniach dominują chatboty do obsługi klientów oraz rekrutowania pracowników. Roboty służą również optymalizacji wewnątrzbankowych procesów, analizowania dużych zbiorów danych itp. Robo-doradztwo umożliwia automatyczną analizę konkretnej klasy informacji (przy wykorzystaniu technologii opartych na sztucznej inteligencji). Na tej podstawie dokonuje się prezentacji sprofilowanych rekomendacji finansowych dla konsumentów, inwestorów czy też innych interesariuszy. To wszystko przekłada się na rozpoczęcie procesu zanikania zawodów, takich jak doradcze pośrednictwo finansowe, realizowane obecnie przez roboty.

Przetwarzanie w wewnętrznej działalności bankowej gigantycznych wolumenów danych analitycznych powoduje aktualnie masowe stosowanie algorytmów uczenia maszynowego, do których zalicza się sieci neuronowe, XGboost (biblioteka oprogramowania typu open source – otwarte źródło) czy też SVM (skomplikowanej maszyny wektorów nośnych). Tego typu trend banki wykorzystują do ograniczania fraudów, ryzyka kredytowego, automatyzowania pracy infolinii, procesów windykacyjnych, sterowania głosowego aplikacją banku, prowadzenia kampanii marketingowych, analizy obrazu i dźwięku, a nawet identyfikowania miejsc potencjalnej awarii infrastruktury.

Rozwiązanie FinTech, znane jako text mining, jest z kolei systemem zamiany nieustrukturyzowanego tekstu na wyselekcjonowane i uporządkowane dane, które są przeznaczone do dalszej analizy. Ten nowatorski mechanizm pozwala w bankowości na jednoczesne wykorzystywanie technik NLP (programowania neurolingwistycznego) do zrozumienia maszynom, w jaki sposób należy skatalogować informacje z pożytkiem dla banku i klientów.

W Alior Banku od 2015 roku funkcjonuje tzw. Wirtualny Doradca. Jest to samodzielny system oparty na sztucznej inteligencji i analityce mowy. System należy do najbardziej zaawansowanej generacji robotów (był wielokrotnie nagradzany w międzynarodowych konkursach). Wykorzystuje się w nim elementy AI w zakresie rozpoznawania i rozumienia mowy oraz jej syntezy w ramach udzielania odpowiedzi zwrotnych. Biznesowa wartość instrumentu polega na zastosowaniu Wirtualnych Agentów w procesach obsługi klienta, które z punktu widzenia banku pozwalają przesunąć zasoby ludzkie do bardziej skomplikowanych zadań. Aktualnie rozwiązanie jest wykorzystywane w procesach miękkiej windykacji oraz w badaniach marketingowych.

Od września 2019 roku polskie banki muszą udostępniać TPP (certyfikowanym zewnętrznym dostawcom usług) tak zwane otwarte środowisko API (otwarty interfejs programowania aplikacji), bazując na dyrektywie PSD2. W praktyce oznacza to, że producenci technologii finansowych czy też elektroniczne serwisy płatnicze zyskują dostęp do informacji zarezerwowanych wcześniej jedynie dla banków. W ten sposób dochodzi do udostępniania na zewnątrz danych transakcyjnych, historii płatności i innych informacji zgromadzonych na rachunkach konsumentów. Na tej podstawie TPP będą w stanie projektować innowacyjne aplikacje, usługi finansowe czy inicjować płatności z rachunku klienta za jego zgodą, ale bez konieczności posiadania umowy z bankiem.

Specyficznym i kompleksowym narzędziem FinTech jest Program Smart Workforce w BNP Paribas. Bank rozwija sztuczną inteligencję za pośrednictwem kapitału wytwórczego, skoncentrowanego wokół ludzi wspieranych przez narzędzia bazujące na machine learning. Należą do nich instrumenty oparte o algorytmy regresyjne, co pozwala przewidzieć stany gotówkowe w oddziałach. Do tego dołączają chatboty wewnętrzne, wspomagające pracowników posiadaną bazą wiedzy o procesach związanych z HR, produkcją czy marketingiem banku. Szczególną rolę przypisuje się automatyzacji i kognitywnym robotom, których działania będą uzupełniane przez sztuczną inteligencję. Są one w stanie odczytywać i interpretować treści dokumentów, automatycznie generować gotowe zaświadczenia, a nawet przygotować uruchomienia produktów.

Kolejnym nowatorstwem jest Signius, platforma do zdalnego podpisywania dokumentów, która współpracuje z przedsiębiorstwem Authologic, udostępniającym rozwiązania do weryfikacji tożsamości. Na tej płaszczyźnie powstaje nowa usługa, która pozwala na bezpieczne podpisywanie dokumentów online. Procedura działania tego instrumenty jest stosunkowo nieskomplikowana: po założeniu konta i przejściu obowiązkowej identyfikacji tożsamości, za pośrednictwem wideo weryfikacji lub przez bankowość elektroniczną, klient zyskuje możliwość podpisania jednocześnie wielu dokumentów. Signius umożliwia z drugiej strony podpisywanie jednego dokumentu przez kilka osób przy równoczesnym usystematyzowaniu kolejności podpisujących. Tego typu rozwiązanie - od dawna poszukiwane w bankowości - stanowi jeden z ważniejszych trendów FinTech.

W skali międzynarodowej istotne przeobrażenia bankowości na tle FinTech zachodzą przez nowatorskie instytucje wzorowane na bankach tradycyjnych. Przykładem tego jest Nubank - brazylijski challenger bank, czyli bank bez oddziałów, aktywny w 100% online. Podmiot oferuje wygodną aplikację mobilną, kartę do konta, szybki proces założenia rachunku i niskie opłaty za transakcje. Z usług Nubanku korzystają już 34 miliony klientów. FinTech działa do tej pory w Brazylii, Meksyku i Kolumbii. Skoncentrowany sektor finansowy Ameryki Południowej powoduje, że blisko 40% populacji liczącej ponad 200 milionów obywateli nie posiada łatwego dostępu do usług bankowych. W Europie działalność tego rodzaju prowadzi niemiecki challenger bank N26, który niedawno uzyskał również licencję bankową w Brazylii. Zalety tego narzędzia skupiają się wokół uwolnienia klientów od biurokracji i rozbudowanych procedur bankowych. Problemy tradycyjnej bankowości obserwowane w Brazylii mają miejsce również w większości krajów Ameryki Łacińskiej. Ułatwienie dostępu do usług bankowych oraz likwidacja wybranych opłat prowizyjnych otwierają ścieżkę do rozwoju branży FinTech. W Afryce alternatywą jest mPesa od Safaricom, pozwalająca na wymianę drobnych kwot pieniężnych przez telefon, bez posiadania konta w banku.

Dalsza cyfryzacja, klientocentryzm i behawioralna personalizacja powodują, że banki największą wagę przykładają do rozwoju technologii poszerzających głównie doświadczenie klienta, zarówno w standardowych kanałach elektronicznych, jak i dynamicznych aplikacjach mobilnych. Sektor staje się dzięki FinTech tak zwanym invisible banking – niewidzialną bankowością, gdzie w przyszłości mogą przestać istnieć doradcy, pośrednicy i pracownicy ludzcy, oddziały stacjonarne, a nawet same banki, oddające mimowolnie rynek alternatywnym podmiotom finansowym pozabankowym – producentom i dostawcom FinTech.

Źródło: Innodays, Fintek, NBP, Safaricom