Tajemnice bliźniąt syjamskich

Bliźnięta syjamskie przychodzą na świat średnio raz na 75 000 urodzeń. Najwięcej takich przypadków ma miejsce w Indiach i krajach afrykańskich. 75% bliźniąt syjamskich jest płci żeńskiej. Bliźnięta nierozdzielone od tysięcy lat wzbudzają zainteresowanie nie tylko środowiska naukowego. Jaka jest ich tajemnica? 

 

Krótka lekcja historii 

 

Najstarsza informacja dotycząca bliźniąt syjamskich pochodzi z 6500 r. p.n.e. z Anatolii (tereny dzisiejszej Turcji). Jest to rzeźba wykonana z białego marmuru o wysokości 16,4 cm. Przedstawia ona boginię ze zdwojeniem górnej części ciała. 

 

Przykład bliźniąt nierozdzielnych można znaleźć również w mitologii rzymskiej - Janus ze zdwojoną górną częścią ciała oraz dwoma twarzami. W mitologii Słowian natomiast Światowit miał 4 twarze. Najprawdopodobniej ów postaci były inspirowane wadami wrodzonymi o typie zroślaków. 

 

Najstarszą próbę wyjaśnienia mechanizmów powstawanie takiej wady wrodzonej datuje się na V wiek p.n.e.. Demokryt i Empedokles uważali, że powstawanie zroślaków jest spowodowane niewłaściwym składem oraz budową plemników. W XIV wieku przypuszczano, że dżuma zwiększa ryzyko urodzenia bliźniąt syjamskich. W XVII wieku Lamery wysnuł teorię, że przyczyną jest zrośnięcie się 2 zarodków pod wpływem różnych czynników (na przykład zwiększone ciśnienie). 

 

Pierwsza próba rozdzielenia bliźniąt syjamskich miała miejsce w Konstantynopolu w połowie X wieku. Bliźnięta poddane operacji nazywano “potworem z Armenii”. Byli to chłopcy zrośnięci od pępka do podbrzusza, w ustawieniu twarzą do siebie. Początkowo mieszkańcy byli zaciekawieni chłopcami, ale finalnie miejscowa społeczność uznała braci jako zły omen. Po pewnym czasie jeden z chłopców zmarł, więc lekarze podjęli próbę rozdzielenia bliźniąt. Operacja niestety się nie powiodła i drugi z braci zmarł 3 dni później. 

 

Za pierwsze pomyślne rozdzielenie bliźniąt uznaje się za operację dokonaną przez Königa w 1689 roku. Lekarz rozdzielił rodzeństwo przez stopniowe zaciskanie podwiązki z nici założonej w miejscu zrośnięcia. 

 

Klasyfikacja zroślaków według Fillera (1979 rok)

 

THORACOPAGUS - zrośnięcie klatką piersiową, przeponą, nadbrzuszem; możliwe wspólne serce, wątrobą, drogi żółciowe, przewód pokarmowy (częstość 40%)

 

XIPHOPAGUS OMPHALOPAGUS - zrośnięcie wyrostkiem mieczykowatym, nadbrzuszem, pępkiem; możliwe wspólne wątroba, drogi żółciowe, przewód pokarmowy, układ moczowy (częstość 34%) 

 

PYGOPAGUS - zrośnięcie pośladkami, kością ogonową, kością krzyżową; możliwe wspólne przewód pokarmowy, układ moczowy, układ nerwowy (częstość 18%)

 

ISCHIOPAGUS - zrośnięcie kością krzyżową, miednicą, kończynami dolnymi; możliwe wspólne wątroba, drogi żółciowe, przewód pokarmowy, układ moczowy, układ nerwowy (częstość 6%) 

 

CRANIOPAGUS - zrośnięcie czaszką, zatokami żylnymi; możliwy wspólny układ nerwowy (częstość 2%)

 

Bliźnięta syjamskie dzieli się również na zrośnięte symetrycznie i asymetrycznie. Bliźnięta symetrycznie są to przypadki wspomniane powyżej, natomiast u bliźniąt asymetrycznych jedno z nich jest mniejsze i zależne od drugiego. Wówczas jedno z rodzeństwa jest określane jako “bliźniak asymetryczny”. Bliźnięta asymetryczne zdarzają się raz na 10 przypadków.

 

Jednym z najsłynniejszych przypadków bliźniąt asymetrycznych jest historia Myrtle Cobin. Myrtle przyszła na świat w 1868 roku w Tennessee. Miała 4 nogi, 2 pochwy i 2 macice. Martle występowała w cyrku od 13. roku życia. Kobieta mogła poruszać dodatkową parą nóg, ale nie była w stanie na nich chodzić. Wyszła za mąż w wieku 19 lat, ale niestety nie była zdolna do urodzenia dziecka. Przypadłość kobiety była spowodowana tym, że w okresie płodowym Myrtle wchłonęła swoją siostrę bliźniaczkę. 

 

Mechanizm powstawania bliźniąt syjamskich 

 

Aby zrozumieć, jak to się dzieje, że bliźnięta rodzą się zrośnięte, należy najpierw wyjaśnić, skąd się bierze ciąża bliźniacza. 

 

Wyróżnia się 2 sposoby powstawania ciąż bliźniaczych: 

1. z 2 zapłodnionych komórek uwolnionych w tym samych cyklu (bliźnięta dwujajowe),

2. zapłodniona komórka ulega podziałowi (bliźnięta jednojajowe).

 

Tylko w przypadku podziału jednej komórki można mieć do czynienia z bliźniętami syjamskimi. 

 

Jeżeli podział komórki nastąpi pomiędzy 1. a 4. dniem po zapłodnieniu, powstanie ciąża dwukosmówkowa dwuowodniowa - każde z dzieci będzie miało własne łożysko i worek owodniowy. 

 

Jeżeli podział nastąpi pomiędzy 4. a 8. dniem po zapłodnieniu, powstanie ciąża jednokosmówkowa, dwuowodniowa - dzieci mają wspólne łożysko, ale oddzielne worki owodniowe.

 

Jeżeli podział nastąpi między 8. a 13. dniem po zapłodnieniu, powstanie ciąża jednokosmówkowa, jednoowodniowa - bliźnięta dzielą łożysko i worek owodniowy. 

 

Jeżeli podział nastąpi po 13. dniu, powstaną bliźnięta syjamskie.

 

Jak wykryć zroślaki w trakcie ciąży?

 

Bliźnięta syjamskie można zdiagnozować za pomocą standardowego USG już w pierwszym trymestrze ciąży. Jednak przed upływem 10. tygodnia ciąży wynik może być fałszywie dodatni, gdy mamy do czynienia z bliźniętami jednoowodniowymi. W połowie ciąży można zastosować ultradźwięki i echokardiogramy, aby dowiedzieć się, w jakim stopniu rodzeństwo jest ze sobą połączone i jakie narządy dzielą. 

 

Dlaczego “syjamskie”?

 

Określenie “bliźnięta syjamskie” wywodzi się od najsłynniejszych tego rodzaju bliźniąt - Chenga i Enga Bunkerów. Mężczyźni urodzili się w 1811 roku w Syjamie (terytorium Tajlandii). Mieli wspólną wątrobę, byli złączeni brzuchami i mostkiem. Matka chłopców odmówiła operacji rozdzielenia ich, ponieważ obawiała się, że chłopcy umrą. Pomimo wady żyli aż 63 lata. Założyli 2 oddzielne rodziny i mieli łącznie 21 dzieci. Pracowali w cyrku.

 

Bliźnięta syjamskie w Polsce 

 

W Polsce przeprowadzono 30 operacji rozdzielenia bliźniąt. Koszt takich operacji potrafi sięgnąć 1,5 mln złotych, a do przeprowadzenia jej konieczny jest zazwyczaj 60-osobowy zespół medyczny. W strefie, której się znajdujemy, bliźnięta syjamskie rodzą się raz na 100 000 wszystkich urodzeń.

 

Jednymi z najsłynniejszych polskich bliźniąt syjamskich jest Daria i Olga. Dziewczynki przyszły na świat na początku października w 2003 roku w Łodzi. Siostry narodziły się ze zrośniętym dolnym odcinkiem kręgosłupa. Ich operację rozdzielenia sfinansował ówczesny książę Arabii Saudyjskiej w 2005 roku. Operacja trwała 18 godzin i brało w niej udział 50 medyków. Dzisiaj Olga i Daria wiodą względnie normalne życie - chodzą do szkoły, uprawiają sport i mają przyjaciół. Jednak w dalszym ciągu jest niezbędna rehabilitacja i regularne badania. Nastolatki borykają się z problemami z kręgosłupem i nogami. 

 

Najdłużej żyjące bliźnięta syjamskie 

 

28.10.1951 roku na świat przyszli Ronnie i Donnie Galyon. Bracia byli ze sobą połączeni na wysokości brzucha. Mieli wspólną część jelit, odbyt oraz jednego penisa. W wieku 3 lat chłopcy rozpoczęli pracę w cyrku. Byli gwiazdami popularnych wówczas “pokazów dziwadeł”. Mieli za zadanie tylko siedzieć na kanapie i oglądać telewizję. Dzięki pracy byli w stanie utrzymać swoją 11-osobową rodzinę. Pracowali do 1991 roku. Do 2010 roku mieszkali samotnie. Później ze względu na stan zdrowia byli zmuszeni powrócić do swojego rodzinnego domu. 

 

W 2014 roku bracia zostali wpisani do Księgi Rekordów Guinnessa. 04.07.2020 roku Ronnie i Donnie zmarli. Przeżyli 68 lat.

 

Nietypowy pozew i kwestie prawne

 

Cała historia brzmi dość abstrakcyjnie. Alfred i Wilbert Peterson są braćmi syjamskimi. Połączeni są ze sobą dolną częścią ciała. Jelita oraz penis są wspólne. Alfred wystąpił do sądu o zakaz masturbowania się dla swojego syjamskiego brata wbrew swojej woli. Twierdzi, że jest to ewidentna napaść seksualna. 

 

Pozostając przy abstrakcji - nasuwa się pytanie, “co się stanie z drugim bliźniakiem, gdy jeden z nich dopuści się przestępstwa? Jeżeli niewinny bliźniak był przytomny w trakcie popełniania przed drugiego nielegalnego czynu oraz doskonale zdawał sobie sprawę z tego, co się dzieje, to można mu przypisać podżeganie, współpracę lub nieudzielenie pomocy. W innych okolicznościach, ze względu na ochronę praw niewinnego bliźniaka zawartą w Konstytucji, jedynym rozwiązaniem jest umorzenie postępowania wykonawczego wobec niemożności wykonania określonej kary. Nie ma możliwości rozdzielenie rodzeństwa i pozbawienia tylko jednego z nich wolności. 

 

Na szczęście żyjemy w czasach, w których aktualna wiedza medyczna pozwala w wielu przypadkach rozdzielić bliźnięta syjamskie, co poprawia w znacznym stopniu komfort ich życia. Warto jednak zaznaczyć, że medycyna rozwija się cały czas i w niedalekiej przyszłości będziemy mieli możliwość odseparowania od siebie większej liczby zroślaków.

Źródła:

“Historia leczenia bliźniąt syjamskich” - Krzysztof Kobylarz (2014)

“Bliźnięta nierozdzielone – niezwykła historia braci Eng i Chang Bunker” - Witold Malinowski (2017)