Glejak - jak bardzo jest złośliwy?

  • Data publikacji: 29.05.2018, 18:49

Jednym z czterech głównych rodzajów tkanek w naszym organizmie jest tkanka nerwowa budująca układ nerwowy. Komórki ją budujące dzielą się na 2 rodzaje. Neurony odpowiadają za myślenie, przekazywanie bodźców i sygnałów oraz za wiele innych kluczowych dla życia procesów. Drugi rodzaj to komórki glejowe, których liczba znacznie przewyższa liczbę neuronów. Zmiany nowotworowe w tkance glejowej należą do najbardziej niebezpiecznych.

Rola tkanki glejowej jest bardzo różnorodna. Poszczególne typy komórek glejowych odpowiadają za różne funkcje względem neuronów: podporową, odżywczą a nawet odpornościową. Nowotwory tkanki glejowej, czyli glejaki, również są bardzo zróżnicowane, w tym pod względem złośliwości. Etiologia glejaków na razie nie jest dobrze poznana – jedynymi do tej pory poznanym czynnikiem rakotwórczym, bezpośrednio powodującym glejaki, jest promieniowanie jonizujące, w tym promieniowanie rentgenowskie, a także czynniki genetyczne, m in.: osoby chore na nerwiakowłókniakowatość mają większe ryzyko zachorowania na glejaka.

 

Aby określić stopień złośliwości nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, WHO opracowała 4-stopniową skalę złośliwości. Najbardziej złośliwe są nowotwory IV stopnia.


Do najmniej niebezpiecznych glejaków należą wyściółczaki, czyli glejaki wyściółki (ependymy) – tkanki glejowej wyściełającej wewnętrzną powierzchnię komór mózgu. W miarę łagodne są również skąpodrzewiaki (łac. oligodendroglioma). Są to glejaki wywodzące się z oligodendrocytów, czyli komórek tworzących osłonki mielinowe neuronów, dającym neuronom ochronę mechaniczną. Również niektóre gwiaździaki, czyli nowotwory wywodzące się z astrocytów, pełniących wobec neuronów funkcję odżywczą, są nowotworami względnie łagodnymi. Wymienione tu glejaki mają w skali WHO pierwszy lub drugi stopień złośliwości.


Za wysoce złośliwe glejaki (III stopień wg WHO) uznaje się z kolei glejaki anaplastyczne, czyli takie których zmienione nowotworowo komórki uległy charakterystycznemu „odróżnicowaniu”. Są to kolejno gwiaździak, skąpodrzewiak i wyściółczak typu anaplastycznego. III stopień złośliwości posiada również bardzo rzadki nowotwór o nieznanej histogenezie – glejakowatość mózgu.


Najbardziej złośliwy jest glejak wielopostaciowy (glioblastoma multiforme) – posiada IV stopień złośliwości wg WHO. Jest niestety również najczęściej występującym glejakiem. Jego niezwykle wysoka złośliwość wynika z faktu, iż nacieka on na tkankę mózgu wzdłuż charakterystycznych struktur, jak włókna nerwowe, opona miękka czy żyły mózgu. Leczenie polega na chirurgicznej resekcji guza, po której jednak zawsze dochodzi do wznowy, ze względu na brak możliwości całkowitego usunięcia guza. Podczas wznowy podaje się specjalny chemioterapeutyk – temozolomid. W leczeniu wykorzystuje się także radioterapię. Duże nadzieje pokładane są w terapiach genowych, a także w technologii zmiennych pół elektrycznych, którymi traktowany jest guz.

 

Do najważniejszych objawów glejaków należą: silne bóle głowy (znacznie zwiększone ciśnienie śródczaszkowe), poranne wymioty niepoprzedzone nudnościami oraz objawy specyficzne, dotyczące obszarów w mózgu, w których znajduje się guz – przykładowo, jeśli guz pojawi się w lewej półkuli możemy obserwować znaczne pogorszenie sprawności prawej strony ciała. Przeżywalność przy nieleczonym glejaku wielopostaciowym wynosi około 3 miesięcy, dzięki leczeniu niektóre osoby przeżywają ponad 5 lat. 


Na koniec warto zaznaczyć, że glejaki nie są rakami, tak samo jak nie są nimi białaczki, chłoniaki i niektóre inne typy nowotworów złośliwych. Rak bowiem, zgodnie z definicją, to nowotwór złośliwy wywodzący się z tkanki nabłonkowej (wszystkie tkanki w naszym organizmie podzielone są na 4 grupy: nabłonkowa, łączna, mięśniowa oraz nerwowa). Tak, jak białaczka wywodzi się z tkanki łącznej, tak glejak wywodzi się z tkanki nerwowej, za to rak z tkanki nabłonkowej. Zwodnicza może być tu angielska nazwa cancer, która oznacza każdy nowotwór złośliwy, w tym glejaka. Dla raka konkretnie zarezerwowany natomiast jest termin carcinoma.


Jedyne co na pewno możemy zrobić, aby uniknąć glejaka, to unikać dużych dawek promieniowania jonizującego, szczególnie kierowanego na głowę.


BIBLIOGRAFIA I WAŻNE ODNOŚNIKI:
http://www.e-onkologia.am.wroc.pl/docs/NOWOTWORY%20OUN.pdf
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nowotwory_o%C5%9Brodkowego_uk%C5%82adu_nerwowego

https://pl.wikipedia.org/wiki/Glejak_wielopostaciowy
Mała encyklopedia medycyny, tom I, PWN Warszawa 1989
https://www.youtube.com/watch?v=M_KHIMaMDYQ